Dečja ortopedija

1. Razvojni poremećaj kuka (ultrazvuk kukova)

Razvojni poremećaj kuka (urođeno iščašenje kuka) najčešće je oboljenje sistema za kretanje u dečijem uzrastu. Treba ga što pre otkriti i lečiti, budući da nelečeno ili kasno lečeno ostavlja trajne posledice u vidu hramljanja i psihofi zičke invalidnosti. Javlja se češće kod devojčica, a učestalost se kreće između 10 i 30 slučajeva na 1000 živorođene dece. Opasnost za nastajanje razvojnog poremećaja kuka je veći kod dece u čijoj porodici već postoji slično oboljenje, zatim kod dece rođene karličnom prezentacijom, pomoću carskog reza, kod blizanaca, kada postoje udružene mane sistema za kretanje (krivo stopalo, krivi vrat, kriva kičma i sl.). Nestabilnost kuka novorođenog deteta i odojčeta otkriva se pomoću kliničkog pregleda u porodilištu, odnosno dečijem dispanzeru, a vizualizacija i objektiviziacija razvojnog poremećaja kuka postiže se jedino pregledom pomoću ultrazvuka (UZ kuka). Ultrasonografi ja je bezbedna, dinamična i jednostavna metoda za pregled dečijih kukova novorođenog deteta i odojčeta, ima veliku prednost nad štetnim rendgenskim pregledom, naročito u prva tri meseca života, kada dolazi do normalizacije ili progredirajuće decentracije, odnosno dislokacije kuka. Savetuje se: kod svakog deteta u prvom mesecu života, pored fi zikalnog pregleda, treba uraditi pregled kuka pomoću ultrazvuka i ultrazvučni pregled ponoviti sa tri meseca. Rano preduzeto lečenje dovodi do potpunog izlečenja razvojnog poremećaja kuka.

2. Bolni kuk

Bolni kuku kod male, predškolske i školske dece bol u kuku, praćen više ili manje izraženim hramljanjem, mogu prouzrokovati povrede ili različita oboIjenja (prelom vrata butne kosti, tranzitorni sinovit, nespecifi čno i specifi čno zapaljenje zgloba i koštanog tkiva, primarno Pertesovo oboljenje, klizanje glave butne kosti i sl.) Savet: pored kliničkog fi zikalnog pregleda i laboratorijskih pretraga, neophodan i često presudan je uttrazvučni pregled bolnog kuka.

3. "O" i "X" kolena

Poznato je da većina dece u prve dve godine života ima fi ziološki izražene „O“ noge, većeg ili manjeg stepena; drugu i treću godinu karakterišu „X“ položaji kolena; sa približno četiri godine, kolena, odnosno noge dobijaju normalan prav oblik. Svako odstupanje od fi ziološkog razvoja zahteva stalnu kontrolu i po potrebi određeno lečenje u smislu korektivnih vežbi i nošenja odgovarajućih korektivnih šina. Nezaobilazna je konsultacija dečijeg ortopeda, a izlečenje bez operacije moguće je do kraja četvrte godine života deteta.

4. Urođeno krivo stopalo

Urođeno krivo stopalo u svim oblicima, ako se na vreme ne leči, može ostaviti trajna oštećenja u funkcionalnom i estetskom smislu. Pregled kod dečijeg ortopeda treba obaviti u prvoj, a najkasnije u trećoj nedelji života deteta.

5. Ravno i spušteno stopalo

Ravno i spušteno stopalo kod male, predškolske i školske dece zahteva periodične kontrole između tri i šest meseci, korektivne vežbe, odnosno nošenje odgovarajuće obuće i uložaka prema gipsanom otisku.

6. Urođeni krivi vrat

Urođeni krivi vrat (krivošiljost, tortikolis) primećuje se već u drugoj nedelji života, a nelečen ostavlja trajne posledice. Najčešće se nalazi kod dece koja su rođena karličnom prezentacijom. Odmah se treba javiti dečijem ortopedu, koji određuje fi zikalni tretman, odnosno po potrebi operativno lečenje pri kraju prve godine života deteta.

7. Kriva kičma (skolioza, kifoza)

Treba poznavati osnovna prvila:

• Kičmeni stub se krivi sve vreme dok dete raste (devojčice do približno 16, dečaci 18 godina), i
• krivina kičme je na rendgenskom snimku merljiva, što dozvoljava tačno praćenje poboljšanja, odnosno pogoršanja oboljenja u toku lečenja. Najkritičniji vremenski periodi su između 1. i 3., odnosno 9. i 12. godine života. Bočna krivljenja (skolioze) češća su kod devojčica, a prednje-zadnja (kifoze) kod dečaka. Bilo da su skolioze i kifoze urođene ili kasnije otkrivene, zahtevaju stalno kliničko praćenje u intervalima od 3 do 6 meseci. Nalaz „rebarne grbe“, pri preklonu deteta sa ispruženim kolenima, ukazuje na strukturalne promene pršljenova i zahteva obaveznu konsultaciju dečijeg ortopeda. Kriva kičma se pojavljuje najčešće unutar porodice, kod braće i sestara. Treba je rano otkriti i pravovremeno lečiti. Iziskuje posebnu angažovanost i upornost roditelja.

8. Cerebralna dečja paraliza

Cerebralna dečja paraliza nastaje kao posledica oštećenja moždanog tkiva, zbog krvavljenja u toku rađanja deteta. Najčešće se javlja kod dugih i teških porođaja, odnosno kod prevremeno rođene dece, sa malom telesnom težinom i sklonošću ka krvavljenjima. Spastična oduzetost sistema za kretanje može biti izražena samo na donjim ekstremitetima (hod u obliku „makaza”), odnosno na donjim i gornjim ekstremitetima. Odojčad su mlitava, često razroka, kasnije se pridižu i kasno prohodavaju. Klinički nalaz zavisi od obima i lokalizacije oštećenja mozga. Neophodna je rana konsultacija dečijeg ortopeda, neurologa i ciljano lečenje pod kontrolom fi zijatra.